Nieuwe Schijf Van 5 2023

De Schijf van Vijf is een essentieel onderdeel van de Nederlandse voedingsvoorlichting. Het is een praktisch hulpmiddel dat mensen helpt om gezonde en evenwichtige voedingskeuzes te maken. Hoewel de basisprincipes al jarenlang hetzelfde blijven, wordt de Schijf van Vijf periodiek herzien om de meest recente wetenschappelijke inzichten op het gebied van voeding te integreren. De meest recente update van de Schijf van Vijf dateert van 2016, en hoewel er geen complete herziening in 2023 heeft plaatsgevonden, is het belangrijk om stil te staan bij de relevante interpretaties en nuances die anno 2023 van belang zijn. Het is dus niet zozeer een gloednieuwe "Nieuwe Schijf van Vijf 2023", maar eerder een voortdurende actualisering van de bestaande richtlijnen.

De Kernpunten van de Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf bestaat uit vijf vakken, die elk een belangrijke groep voedingsmiddelen vertegenwoordigen. Deze vakken helpen bij het samenstellen van een gevarieerd en voedzaam dieet. Laten we de belangrijkste aspecten van elk vak nader bekijken:

1. Groenten en fruit

Groenten en fruit vormen de basis van een gezond dieet. Ze zijn rijk aan vitamines, mineralen, vezels en antioxidanten. De aanbevolen hoeveelheid is minimaal 250 gram groenten en 2 stuks fruit per dag. Het is belangrijk om te variëren in soorten en kleuren, omdat verschillende soorten groenten en fruit verschillende voedingsstoffen bevatten. Denk bijvoorbeeld aan broccoli (rijk aan vitamine C en K), spinazie (ijzer en foliumzuur), wortelen (bètacaroteen) en blauwe bessen (antioxidanten). Een goede tip is om bij elke maaltijd groenten of fruit te eten.

2. Brood, graanproducten en aardappelen

Deze groep levert vooral koolhydraten, die de belangrijkste bron van energie voor het lichaam zijn. Kies zoveel mogelijk voor volkoren varianten, omdat deze meer vezels bevatten dan witte varianten. Vezels zijn belangrijk voor een goede darmwerking en een verzadigd gevoel. Aardappelen zijn ook een goede bron van koolhydraten, vitamines en mineralen. Denk aan volkorenbrood, volkoren pasta, zilvervliesrijst en havermout. Varieer in je keuze en let op de portiegroottes.

3. Zuivel, vlees, vis, ei en peulvruchten

Deze groep is essentieel voor de inname van eiwitten. Eiwitten zijn de bouwstenen van het lichaam en zijn belangrijk voor de opbouw en het herstel van spieren, botten en andere weefsels. Kies voor magere varianten van zuivel, zoals magere yoghurt en halfvolle melk. Beperk de inname van rood vlees en bewerkt vlees, zoals worst en bacon. Eet regelmatig vis, bij voorkeur vette vis zoals zalm, haring en makreel, omdat deze rijk zijn aan omega-3 vetzuren. Peulvruchten, zoals bonen, linzen en kikkererwten, zijn een uitstekende bron van eiwitten en vezels, en zijn een goed alternatief voor vlees. Probeer een paar keer per week een vegetarische maaltijd met peulvruchten te eten.

4. Smeer- en bereidingsvetten

Vetten zijn nodig voor de opname van bepaalde vitamines en voor de aanmaak van hormonen. Kies vooral voor onverzadigde vetten, zoals olijfolie, zonnebloemolie en avocado-olie. Vermijd verzadigde vetten, die vooral voorkomen in dierlijke producten, zoals boter, kaas en vet vlees. Gebruik matig smeer- en bereidingsvetten. Een kleine hoeveelheid is voldoende. Lees het etiket van producten om het type vet te controleren.

5. Dranken

Voldoende drinken is essentieel voor een goede gezondheid. Kies bij voorkeur voor water, thee of koffie zonder suiker. Vermijd suikerhoudende dranken, zoals frisdrank en vruchtensap, omdat deze veel calorieën bevatten en weinig voedingswaarde hebben. De aanbevolen hoeveelheid is 1,5 tot 2 liter per dag. Zet een kan water op je bureau en drink regelmatig gedurende de dag.

Relevante Interpretaties en Nuances Anno 2023

Hoewel de Schijf van Vijf zelf niet fundamenteel is veranderd in 2023, zijn er wel enkele relevante interpretaties en nuances die het verdienen om benadrukt te worden:

Duurzaamheid en Voedselkeuzes

De Schijf van Vijf integreert steeds meer het aspect duurzaamheid. Dit betekent dat er meer aandacht is voor de impact van onze voedselkeuzes op het milieu. Kies bijvoorbeeld voor seizoensgebonden groenten en fruit, omdat deze minder transport en energie vergen. Verminder de consumptie van rood vlees, omdat de productie ervan een grote impact heeft op het klimaat. Kies voor biologische producten, die minder pesticiden bevatten en een grotere biodiversiteit bevorderen. Denk bij het boodschappen doen na over de herkomst van je producten en de impact ervan op het milieu.

Personalized Nutrition (Gepersonaliseerde Voeding)

Het concept van gepersonaliseerde voeding wint aan populariteit. Dit betekent dat de optimale voeding kan verschillen per persoon, afhankelijk van factoren zoals leeftijd, geslacht, activiteitenniveau, genetische aanleg en eventuele gezondheidsproblemen. De Schijf van Vijf biedt een algemene basis, maar het kan nuttig zijn om advies in te winnen bij een diëtist of voedingsdeskundige om een voedingsplan op maat te laten maken. Experimenteer met verschillende soorten voeding en let op hoe je lichaam erop reageert.

De Rol van Supplementen

In principe is het mogelijk om alle benodigde voedingsstoffen uit een gevarieerd dieet volgens de Schijf van Vijf te halen. Echter, in bepaalde situaties kan het nuttig zijn om supplementen te gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan vitamine D-supplementen voor mensen met een donkere huidskleur of ouderen die weinig buiten komen. Ook zwangere vrouwen wordt geadviseerd om foliumzuur te slikken. Overleg met je arts of diëtist of supplementen voor jou nodig zijn.

Bewerkt Voedsel en Ultra-Processed Foods

De Schijf van Vijf benadrukt het belang van verse en onbewerkte voedingsmiddelen. Vermijd ultra-processed foods, zoals frisdrank, snoep, chips, koekjes, kant-en-klaarmaaltijden en bewerkt vlees. Deze producten bevatten vaak veel suiker, zout, vet en kunstmatige toevoegingen, en weinig voedingswaarde. Lees het etiket van producten goed en kies zoveel mogelijk voor producten met een korte ingrediëntenlijst en herkenbare ingrediënten.

Real-World Voorbeelden en Data

Uit onderzoek blijkt dat slechts een klein percentage van de Nederlanders zich volledig aan de richtlijnen van de Schijf van Vijf houdt. Veel mensen eten te weinig groenten en fruit, te veel suiker en vet, en te weinig vezels. Data van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) tonen aan dat overgewicht en obesitas een groeiend probleem vormen in Nederland, wat mede te wijten is aan ongezonde voedingsgewoonten. Door de Schijf van Vijf als leidraad te nemen, kan men significant de gezondheid verbeteren en het risico op chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en bepaalde vormen van kanker, verminderen.

Voorbeelden van concrete stappen die men kan nemen om de Schijf van Vijf beter te volgen:

• Neem een bakje snackgroenten mee naar je werk.
• Voeg groenten toe aan je ontbijt, bijvoorbeeld spinazie in een smoothie.
• Kies voor volkorenbrood in plaats van wit brood.
• Eet minstens één keer per week vis.
• Vervang frisdrank door water of thee.
• Plan je maaltijden voor de week en maak een boodschappenlijstje.
• Zoek gezonde recepten en probeer nieuwe dingen uit.

Conclusie en Oproep tot Actie

De Schijf van Vijf blijft een waardevol instrument voor het bevorderen van gezonde voeding in Nederland. Hoewel er geen complete nieuwe versie in 2023 is, is het belangrijk om de relevante interpretaties en nuances in acht te nemen, zoals duurzaamheid, gepersonaliseerde voeding en de rol van bewerkt voedsel. Neem de Schijf van Vijf als leidraad bij je dagelijkse voedselkeuzes en werk aan een gezonde en evenwichtige levensstijl. Het is een investering in je eigen gezondheid en welzijn, zowel op korte als op lange termijn. Begin vandaag nog met kleine stapjes en maak van gezonde voeding een gewoonte! Overweeg om een diëtist te raadplegen voor persoonlijk advies. Een bewuste en geïnformeerde keuze is de sleutel tot een gezonder leven.