Roman Van Bordewijk Uit 1938

We kennen allemaal wel dat gevoel: vastzitten in de dagelijkse sleur, een gevoel van vervreemding, alsof de wereld om ons heen draait, maar wij er niet echt deel van uitmaken. In 1938, terwijl Europa op de rand van een afgrond stond, beschreef de Nederlandse schrijver Roman Van Bordewijk deze gevoelens al op een meesterlijke manier in zijn werk. Zijn verhalen zijn niet alleen historisch interessant, maar ze blijven ook vandaag de dag relevant. Ze resoneren met de uitdagingen en angsten die we in de moderne maatschappij ervaren.

Het Onbehagen van de Moderne Mens: Bordewijks Spiegel

Bordewijk was een meester in het blootleggen van de absurditeit en de ontmenselijking van de moderne wereld. Zijn personages, vaak gevangen in rigide structuren en door techniek gedomineerde omgevingen, worstelen met hun identiteit en hun plaats in de maatschappij. Ze voelen zich vervreemd van zichzelf, van elkaar en van de wereld om hen heen.

Denk bijvoorbeeld aan zijn verhalen over de rechtbankwereld, waar de wet vaak meer centraal staat dan de menselijkheid. Of aan de verhalen over ingenieurs die obsessief bezig zijn met het perfectioneren van machines, terwijl ze hun eigen emoties en relaties verwaarlozen. Deze verhalen zijn niet zomaar fictie; ze zijn een spiegel van de maatschappelijke ontwikkelingen van die tijd, en ze blijven een waarschuwing voor de mogelijke gevolgen van een te ver doorgeslagen rationalisering en industrialisering.

Technologie als Ontmenselijker? Een Counterpunt

Nu hoor ik je denken: "Maar technologie heeft ons toch ook veel gebracht? Het heeft ons leven makkelijker gemaakt, ons verbonden met de hele wereld!" En dat is zeker waar. Technologie heeft onmiskenbaar positieve kanten. Echter, Bordewijk laat zien dat er ook een keerzijde is. De obsessieve focus op efficiëntie en perfectie kan leiden tot een verlies van authenticiteit en menselijkheid. Het kan ervoor zorgen dat we ons meer richten op het behalen van doelen dan op het koesteren van relaties en het ervaren van echte verbinding.

Het is dus niet zozeer een kwestie van "technologie is slecht", maar eerder een kwestie van "hoe gebruiken we technologie?". Gebruiken we het om ons leven te verrijken en te verbinden, of laten we het ons overheersen en vervreemden?

De Jurist en de Machine: Symbolen van Vervreemding

Twee figuren die vaak terugkomen in Bordewijks werk zijn de jurist en de ingenieur. Zij vertegenwoordigen op verschillende manieren de ontmenselijkende krachten van de moderne maatschappij. De jurist, met zijn rigide toepassing van de wet, kan blind worden voor de menselijke kant van de zaak. De ingenieur, gefocust op de perfectie van de machine, kan de waarde van menselijke creativiteit en intuïtie uit het oog verliezen.

Deze figuren zijn symbolen van een wereld waarin de ratio vaak boven de emotie staat, waarin regels belangrijker zijn dan relaties, en waarin efficiëntie belangrijker is dan menselijk welzijn.

• De Jurist: Vertegenwoordigt de abstractie van de wet en het potentieel voor bureaucratische ontmenselijking.
• De Ingenieur: Belichaamt de obsessie met technologische perfectie en de mogelijke verwaarlozing van menselijke waarden.

Een Simpel Voorbeeld: De Chatbot en de Dokter

Stel je voor: je voelt je niet lekker en je belt de dokter. In plaats van een menselijke stem krijg je een chatbot aan de lijn. De chatbot stelt je een reeks vragen, analyseert je symptomen en geeft je een diagnose. Misschien is de diagnose accuraat, maar wat mis je? De menselijke connectie, het empathisch luisteren, de mogelijkheid om je zorgen te delen en gerustgesteld te worden.

Dit is een simpel voorbeeld van hoe technologie, ondanks haar potentieel voor efficiëntie, ook kan leiden tot een gevoel van vervreemding en onbehagen. Bordewijk waarschuwde ons hier al voor in 1938!

Oplossingsgericht Denken: Terug naar de Menselijke Maat

Maar wat kunnen we doen om deze vervreemding tegen te gaan? Het is belangrijk om te beseffen dat technologie niet per se de vijand is. De sleutel ligt in het bewust gebruik van technologie en het koesteren van menselijke verbinding.

Hier zijn een paar ideeën:

• Maak tijd voor offline interactie: Leg je telefoon weg en breng tijd door met vrienden en familie. Ga wandelen in de natuur, lees een boek, of doe iets creatiefs.
• Wees bewust van je online consumptie: Volg geen accounts die je een slecht gevoel geven. Focus op content die je inspireert en verbindt.
• Zoek naar betekenisvolle relaties: Investeer in relaties met mensen die je echt begrijpen en steunen.
• Stimuleer empathie en sociale vaardigheden: Onderwijs kinderen (en volwassenen!) over empathie, communicatie en samenwerking.
• Hervorm onderwijs en werk: Leg meer nadruk op creativiteit, kritisch denken en menselijke interactie.

Consistentie in Voice: Menselijk, Maar Niet Sentimenteel

Het is cruciaal om over deze thema's te praten op een manier die authentiek en toegankelijk is. Vermijd overdreven sentimentele of moralistische taal. Wees eerlijk over de uitdagingen, maar blijf hoopvol en oplossingsgericht.

De Real-World Impact: Van Bordewijk naar Jouw Leven

De thema's die Bordewijk aansneed, zijn niet abstract of theoretisch. Ze hebben een directe impact op ons leven. Denk aan de burn-out epidemie, de toenemende gevoelens van eenzaamheid, de polarisatie in de samenleving, en de klimaatcrisis. Al deze problemen zijn (deels) het gevolg van een maatschappij die te veel gefocust is op economische groei en technologische vooruitgang, en te weinig op menselijk welzijn en ecologisch evenwicht.

Door Bordewijk te lezen, kunnen we ons bewuster worden van deze problemen en kunnen we beginnen met het zoeken naar oplossingen. Zijn werk is een wake-up call, een herinnering aan het belang van menselijkheid in een steeds complexere wereld.

Address Counterpoints: Kritiek en Nuances

Natuurlijk, sommige critici zouden kunnen zeggen dat Bordewijk pessimistisch is, dat hij een zwartgallig beeld schetst van de maatschappij. En inderdaad, zijn werk is vaak somber en confronterend. Maar juist door de negatieve aspecten van de moderne wereld te belichten, dwingt hij ons om na te denken over wat echt belangrijk is.

Het is belangrijk om te onthouden dat Bordewijk geen oplossing presenteert. Hij stelt vragen, hij daagt uit, en hij nodigt ons uit om zelf na te denken over hoe we een betere wereld kunnen creëren. Zijn werk is geen blauwdruk voor een utopie, maar een spiegel die ons confronteert met onze eigen tekortkomingen en mogelijkheden.

Conclusie: Een Vraag om Over Na te Denken

Bordewijks werk uit 1938 is meer dan alleen een stukje literatuurgeschiedenis. Het is een relevante reflectie op de uitdagingen waarmee we vandaag de dag worden geconfronteerd. Het is een waarschuwing voor de mogelijke gevolgen van een te ver doorgeslagen rationalisering en industrialisering, en een pleidooi voor het koesteren van menselijkheid in een steeds complexere wereld.

Wat kun jij doen om meer betekenis en verbinding in je leven te brengen? Hoe kun je de vervreemding tegengaan en een positieve impact hebben op de wereld om je heen?

Denk er eens over na.