Zwachtelen Tot Aan De Lies

Zwachtelen tot aan de lies, ook wel hoog compressieverband genoemd, is een medische techniek die wordt toegepast om aandoeningen aan de benen te behandelen en te ondersteunen. Het is een complexere vorm van compressietherapie dan bijvoorbeeld het zwachtelen van alleen de onderbenen, en vereist specifieke kennis en vaardigheid om correct te worden uitgevoerd. Het doel is om druk uit te oefenen op de bloedvaten in het been, wat de bloedcirculatie bevordert en de afvoer van vocht (oedeem) stimuleert. Dit artikel zal dieper ingaan op de indicaties, de techniek, de contra-indicaties en de belangrijke overwegingen bij het zwachtelen tot aan de lies.

Indicaties voor Zwachtelen Tot Aan De Lies

Zwachtelen tot aan de lies wordt ingezet bij een breed scala aan aandoeningen, waarbij de druk op de bovenbeen essentieel is voor het behandelingssucces. De belangrijkste indicaties zijn:

Diep Veneuze Trombose (DVT)

Na een DVT, een bloedstolsel in een diepe ader van het been, is compressietherapie cruciaal om posttrombotisch syndroom (PTS) te voorkomen. PTS ontstaat wanneer de kleppen in de aderen beschadigd raken door het stolsel, wat leidt tot chronische veneuze insufficiëntie. Door te zwachtelen tot aan de lies, wordt de veneuze terugstroom bevorderd en de kans op PTS verminderd.

Voorbeeld: Studies tonen aan dat vroege en adequate compressietherapie na een DVT de incidentie van PTS aanzienlijk kan verlagen. Een studie gepubliceerd in het 'Journal of Vascular Surgery' toonde aan dat patiënten die direct na een DVT werden behandeld met compressiekousen of zwachtels minder kans hadden op het ontwikkelen van PTS in de daaropvolgende jaren.

Veneuze Insufficiëntie

Veneuze insufficiëntie is een aandoening waarbij de aderen in de benen niet in staat zijn om bloed efficiënt terug naar het hart te transporteren. Dit kan leiden tot varices (spataderen), oedeem, huidveranderingen en uiteindelijk ulcus cruris venosum (open been). Het zwachtelen tot aan de lies helpt om de veneuze druk te verminderen en de bloedstroom te verbeteren, waardoor de symptomen worden verlicht en de genezing van ulcera wordt bevorderd.

Voorbeeld: Bij patiënten met ernstige veneuze insufficiëntie en uitgebreid oedeem in het hele been, is het zwachtelen tot aan de lies effectiever dan het zwachtelen van alleen de onderbenen. De druk op het bovenbeen helpt om de vochtafvoer vanuit het hele been te optimaliseren.

Lymfoedeem

Lymfoedeem is een chronische aandoening waarbij er een ophoping van lymfevocht ontstaat in de weefsels. Dit kan veroorzaakt worden door schade aan of verwijdering van lymfeklieren, bijvoorbeeld na een operatie voor kanker. Het zwachtelen tot aan de lies is een essentieel onderdeel van de behandeling van lymfoedeem in het been, omdat het helpt om de lymfeafvoer te stimuleren en de zwelling te verminderen. In combinatie met manuele lymfedrainage en oefentherapie is dit een effectieve behandelmethode.

Voorbeeld: Vrouwen die na een borstkankeroperatie lymfoedeem ontwikkelen in het been (als gevolg van de behandeling van lymfeklieren in de lies), hebben vaak baat bij het zwachtelen tot aan de lies. Dit helpt om de lymfeafvoer te herstellen en de levenskwaliteit te verbeteren.

Postoperatieve Zorg

Na bepaalde operaties aan het been, zoals een knie- of heupvervanging, kan het zwachtelen tot aan de lies worden gebruikt om oedeem te verminderen en de bloedcirculatie te bevorderen. Dit kan helpen om pijn te verminderen en het herstel te versnellen.

Techniek van het Zwachtelen Tot Aan De Lies

Het correct aanbrengen van een compressieverband tot aan de lies is cruciaal voor de effectiviteit en veiligheid van de behandeling. Het vereist specifieke kennis van de anatomie en de principes van compressietherapie. De volgende stappen zijn essentieel:

Voorbereiding

Voorafgaand aan het aanbrengen van het verband, moet de huid schoon en droog zijn. Eventuele wonden of huidbeschadigingen moeten eerst worden behandeld. Het is belangrijk om de omtrek van het been op verschillende niveaus (enkel, kuit, knie, bovenbeen) te meten om de juiste maat verband te kiezen. De patiënt moet comfortabel liggen of zitten met het been in een ontspannen positie.

Materiaalkeuze

Er zijn verschillende soorten compressieverbanden beschikbaar, zoals korte rek en lange rek zwachtels. Korte rek zwachtels bieden een hoge rustdruk en een lage werkdruk, wat ze geschikt maakt voor ambulante patiënten. Lange rek zwachtels bieden een lagere rustdruk en een hogere werkdruk, wat ze minder geschikt maakt voor ambulante patiënten. De keuze van het verband hangt af van de aandoening en de mobiliteit van de patiënt. Vaak wordt er een combinatie van verschillende soorten zwachtels gebruikt, waarbij de onderste lagen steun en bescherming bieden en de buitenste lagen de compressie verzorgen. Onder de zwachtels wordt vaak een onderlaag aangebracht, bijvoorbeeld een tubulaire bandage, om de huid te beschermen en de druk gelijkmatig te verdelen.

Aanbrengen van het Verband

Het verband wordt spiraalsgewijs aangebracht, beginnend bij de voet en eindigend net onder de lies. Het is belangrijk om een geleidelijke compressie te creëren, waarbij de druk afneemt van distaal (onderaan) naar proximaal (bovenaan). De druk moet het hoogst zijn bij de enkel en geleidelijk afnemen naar de lies. Elke winding van het verband moet ongeveer de helft van de vorige winding overlappen. Het is essentieel om plooien en rimpels in het verband te voorkomen, omdat deze kunnen leiden tot drukpunten en huidirritatie. Het verband moet stevig genoeg worden aangebracht om compressie te bieden, maar niet zo strak dat het de bloedcirculatie belemmert.

Controle

Na het aanbrengen van het verband moet de circulatie in de tenen worden gecontroleerd. Dit kan worden gedaan door te kijken naar de kleur van de tenen en de capillaire refill (de tijd die het duurt voordat de kleur terugkeert na het indrukken van de teennagel). De patiënt moet worden gevraagd of hij/zij tintelingen, gevoelloosheid of pijn ervaart in het been. Indien nodig moet het verband worden aangepast om de circulatie te verbeteren. Het is belangrijk om de patiënt te instrueren over de tekenen en symptomen van problemen, zoals toegenomen pijn, zwelling, verkleuring van de tenen of gevoelloosheid. In dat geval moet de patiënt onmiddellijk contact opnemen met een arts of verpleegkundige.

Contra-indicaties voor Zwachtelen Tot Aan De Lies

Hoewel het zwachtelen tot aan de lies een effectieve behandeling kan zijn, zijn er bepaalde situaties waarin het niet mag worden toegepast. Deze contra-indicaties zijn:

Arteriële Insufficiëntie

Arteriële insufficiëntie is een aandoening waarbij de slagaders in de benen vernauwd of geblokkeerd zijn, waardoor er onvoldoende bloed naar de weefsels stroomt. Compressietherapie kan de bloedstroom in deze situatie verder verminderen en leiden tot ischemie (zuurstoftekort) en weefselbeschadiging. Voordat compressietherapie wordt gestart, moet de arteriële circulatie worden beoordeeld, bijvoorbeeld door middel van een enkel-arm index (EAI) meting.

Acute Infectie

Bij een acute infectie in het been, zoals cellulitis, is compressietherapie gecontra-indiceerd. De druk van het verband kan de infectie verspreiden en de genezing belemmeren. De infectie moet eerst worden behandeld met antibiotica voordat compressietherapie kan worden gestart.

Hartfalen

Bij patiënten met ernstig hartfalen kan compressietherapie leiden tot een toename van het bloedvolume in de circulatie, wat het hart extra belast. Dit kan leiden tot decompensatie van het hartfalen. Compressietherapie moet met voorzichtigheid worden toegepast bij patiënten met hartfalen en onder nauwlettend toezicht van een arts.

Gedecompenseerd Hartfalen

Zoals eerder vermeld, kunnen personen met gedecompenseerd hartfalen niet goed reageren op compressietherapie vanwege de verhoogde belasting van het hart. In deze situatie moet de onderliggende hartaandoening eerst worden gestabiliseerd voordat er compressie kan worden toegepast.

Belangrijke Overwegingen

Naast de indicaties en contra-indicaties zijn er nog enkele belangrijke overwegingen bij het zwachtelen tot aan de lies:

Patiënt Educatie

Het is essentieel om de patiënt goed te informeren over de behandeling, inclusief de doelstellingen, de techniek, de mogelijke bijwerkingen en de instructies voor zelfzorg. De patiënt moet worden geleerd hoe het verband te controleren, hoe problemen te herkennen en wanneer contact op te nemen met een arts of verpleegkundige. De patiënt moet ook worden geadviseerd om regelmatig te bewegen en de benen hoog te leggen om de bloedcirculatie te bevorderen.

Regelmatige Controle

Het is belangrijk om het compressieverband regelmatig te controleren en te vervangen, afhankelijk van de aandoening en de conditie van het verband. Het verband moet worden vervangen als het los zit, nat is, of als de patiënt klachten ervaart. De huid onder het verband moet regelmatig worden geïnspecteerd op tekenen van irritatie of beschadiging.

Professionele Begeleiding

Het zwachtelen tot aan de lies is een complexe medische techniek die het beste kan worden uitgevoerd door een getrainde professional, zoals een verpleegkundige, een bandagist of een fysiotherapeut. Deze professionals hebben de kennis en vaardigheid om het verband correct aan te brengen en de patiënt te begeleiden.

Conclusie

Zwachtelen tot aan de lies is een waardevolle behandelmethode voor verschillende aandoeningen aan de benen, zoals DVT, veneuze insufficiëntie en lymfoedeem. Het is echter belangrijk om de indicaties, contra-indicaties en techniek goed te kennen om de behandeling veilig en effectief te laten verlopen. Patiënt educatie en professionele begeleiding zijn essentieel voor een succesvolle behandeling. Als u vragen heeft over compressietherapie of als u denkt dat zwachtelen tot aan de lies geschikt is voor uw aandoening, raadpleeg dan een arts of een getrainde professional. Laat u goed informeren en begeleiden om de best mogelijke resultaten te bereiken.