Wat Is Een Onderhandse Akte

Heeft u ooit een document getekend zonder dat een notaris eraan te pas kwam? De kans is groot dat het om een onderhandse akte ging. Dit type document is alledaagser dan u misschien denkt, en cruciaal voor vele juridische en praktische situaties. In dit artikel duiken we diep in wat een onderhandse akte precies is, hoe het zich onderscheidt van een notariële akte, en wanneer het van pas kan komen. We richten ons op een breed publiek: van studenten en ondernemers tot mensen die gewoon meer willen weten over hun rechten en plichten.

Wat is een Onderhandse Akte?

Een onderhandse akte is, simpel gezegd, een schriftelijk document dat door partijen zelf is opgesteld en ondertekend, zonder tussenkomst van een notaris. Dit staat in schril contrast met een notariële akte, die wél door een notaris wordt opgesteld en ondertekend.

Denk bijvoorbeeld aan:

Een huurovereenkomst
Een koopovereenkomst voor een tweedehands auto
Een arbeidsovereenkomst
Een leningsovereenkomst tussen vrienden
Een vaststellingsovereenkomst (bijvoorbeeld bij ontslag)

In al deze gevallen, en vele andere, kunnen de betrokken partijen zelf een overeenkomst op papier zetten, ondertekenen, en daarmee juridisch bindende afspraken maken.

De Juridische Basis

De wet kent aan onderhandse akten een bepaalde bewijskracht toe. Artikel 156 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) stelt bijvoorbeeld dat een onderhandse akte tussen partijen bewijs oplevert van hetgeen daarin is verklaard. Dit betekent dat een rechter in principe uitgaat van de juistheid van wat in de akte staat, tenzij het tegendeel wordt bewezen.

Het is wel belangrijk te benadrukken dat de bewijskracht van een onderhandse akte minder sterk is dan die van een notariële akte. Een notariële akte heeft zogenaamde "authentieke bewijskracht", wat betekent dat de rechter er zonder meer van uitgaat dat de verklaringen in de akte daadwerkelijk door de betrokken partijen zijn afgelegd en dat de notaris de identiteit van de partijen heeft vastgesteld.

Onderhandse Akte vs. Notariële Akte: De Belangrijkste Verschillen

Het belangrijkste verschil tussen een onderhandse en een notariële akte is dus de betrokkenheid van een notaris. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor de bewijskracht, de rechtszekerheid en de mogelijkheden tot executie.

Hieronder een overzicht van de belangrijkste verschillen:

Bewijskracht: Een notariële akte heeft een sterkere bewijskracht dan een onderhandse akte.
Rechtszekerheid: Een notaris zorgt ervoor dat alle betrokken partijen begrijpen wat de inhoud van de akte is en dat hun belangen op een juiste manier worden behartigd. Dit verhoogt de rechtszekerheid.
Executie: Een notariële akte kan, in bepaalde gevallen, direct ten uitvoer worden gelegd. Dit betekent dat een schuldeiser direct beslag kan leggen op de bezittingen van de schuldenaar als deze zijn verplichtingen niet nakomt. Een onderhandse akte moet eerst door de rechter worden bekrachtigd voordat deze ten uitvoer kan worden gelegd.
Kosten: Het opstellen van een notariële akte is doorgaans duurder dan het opstellen van een onderhandse akte, omdat er notariskosten aan verbonden zijn.

Wanneer Kies je Wat?

De keuze tussen een onderhandse en een notariële akte hangt af van verschillende factoren, waaronder de complexiteit van de overeenkomst, de waarde van de transactie en de risico's die eraan verbonden zijn.

Over het algemeen geldt dat:

Bij eenvoudige overeenkomsten met een lage waarde en weinig risico's een onderhandse akte voldoende kan zijn.
Bij complexe overeenkomsten met een hoge waarde en aanzienlijke risico's een notariële akte aan te raden is. Denk bijvoorbeeld aan de overdracht van een woning, de oprichting van een BV of het vastleggen van een testament.

Het is altijd verstandig om advies in te winnen bij een jurist of notaris als u twijfelt over welke vorm u moet kiezen.

De Vereisten voor een Geldige Onderhandse Akte

Hoewel er geen notaris aan te pas komt, zijn er wel een aantal vereisten waaraan een onderhandse akte moet voldoen om geldig te zijn. Deze vereisten zijn voornamelijk gebaseerd op algemene beginselen van contractenrecht.

De belangrijkste vereisten zijn:

Schriftelijk: De akte moet op schrift staan. Mondelinge afspraken zijn in principe niet voldoende.
Ondertekening: De akte moet door alle betrokken partijen worden ondertekend. De handtekeningen moeten origineel zijn; een kopie is niet voldoende. Een digitale handtekening kan ook rechtsgeldig zijn, afhankelijk van de aard van de akte en de gebruikte techniek.
Duidelijkheid: De inhoud van de akte moet duidelijk en begrijpelijk zijn. Het moet voor alle partijen helder zijn wat hun rechten en plichten zijn. Vermijd vage formuleringen en gebruik concrete termen.
Wilsverklaring: De akte moet de vrije wil van alle partijen weergeven. Er mag geen sprake zijn van dwang, bedrog of misbruik van omstandigheden.
Voldoende Bepaalbaarheid: De akte moet voldoende bepaalbaar zijn. Dit betekent dat de belangrijkste elementen van de overeenkomst, zoals het onderwerp, de prijs en de prestaties, duidelijk moeten zijn vastgelegd.
Geen Strijd met de Wet: De inhoud van de akte mag niet in strijd zijn met de wet, de openbare orde of de goede zeden.

Het is cruciaal om te controleren of uw onderhandse akte aan al deze vereisten voldoet. Een ongeldige akte kan immers nare gevolgen hebben en tot juridische conflicten leiden.

Bewijsproblemen en de Onderhandse Akte

Zoals eerder vermeld, heeft een onderhandse akte een beperktere bewijskracht dan een notariële akte. Dit kan in de praktijk tot bewijsproblemen leiden, vooral als een van de partijen de inhoud van de akte betwist.

Enkele veelvoorkomende bewijsproblemen zijn:

Betwisting van de handtekening: Een partij kan beweren dat de handtekening op de akte niet van haar is. In dat geval zal de rechter moeten beoordelen of de handtekening authentiek is, bijvoorbeeld door middel van een handschriftkundig onderzoek.
Betwisting van de inhoud: Een partij kan beweren dat ze de inhoud van de akte niet heeft begrepen of dat ze onder druk is gezet om de akte te ondertekenen.
Verlies van de akte: Als de akte verloren is gegaan, kan het moeilijk zijn om de inhoud ervan te bewijzen.

Om bewijsproblemen te voorkomen, is het raadzaam om:

De akte door alle partijen te laten paraferen op elke pagina.
De akte in meerdere exemplaren op te maken, zodat elke partij een origineel exemplaar heeft.
De akte zorgvuldig te bewaren.
Bij twijfel een notaris in te schakelen voor advies of het opstellen van de akte.

Conclusie: De Waarde van een Goed Opgestelde Onderhandse Akte

De onderhandse akte is een waardevol instrument voor het vastleggen van afspraken en het creëren van juridische zekerheid. Het is belangrijk om te begrijpen wat een onderhandse akte is, hoe het zich onderscheidt van een notariële akte en aan welke vereisten het moet voldoen. Door zorgvuldig te werk te gaan en eventueel juridisch advies in te winnen, kunt u ervoor zorgen dat uw onderhandse akte geldig en afdwingbaar is.

Of u nu een huurovereenkomst afsluit, een auto verkoopt of een lening verstrekt, een goed opgestelde onderhandse akte kan u veel ellende besparen. Neem de tijd om de akte zorgvuldig te lezen, te begrijpen en te ondertekenen. Uw rechten en plichten hangen ervan af!