Art. 6:162 Lid 1 Bw

Heeft u ooit schade geleden door de actie van een ander? Of, misschien nog belangrijker, bent u zich bewust van de verantwoordelijkheid die u draagt om te voorkomen dat u schade aan anderen toebrengt? De Nederlandse wet kent een breed spectrum aan regels om schadevergoeding te regelen. Een van de meest fundamentele regels in dat kader is artikel 6:162 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek, beter bekend als de onrechtmatige daad. Dit artikel vormt de basis voor veel schadeclaims en is van essentieel belang voor zowel burgers als bedrijven.

Dit artikel beoogt helderheid te verschaffen over de betekenis, de toepassing en de impact van artikel 6:162 lid 1 BW. Het is geschreven voor een breed publiek, variërend van studenten en juristen tot ondernemers en burgers die zich willen informeren over hun rechten en plichten met betrekking tot schadevergoeding. We streven ernaar om de complexe juridische taal om te zetten in begrijpelijke uitleg, geïllustreerd met voorbeelden uit de praktijk.

Wat is Artikel 6:162 Lid 1 BW?

Artikel 6:162 lid 1 BW luidt als volgt: "Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden."

Laten we dit ontleden:

• Onrechtmatige daad: Dit is de kern van de zaak. Het gaat om een handelen of nalaten dat in strijd is met de wet of met de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt.
• Toerekening: De onrechtmatige daad moet de dader kunnen worden toegerekend. Dit betekent dat de dader schuld heeft aan de daad, of dat de daad voor zijn rekening komt, zelfs als hij er geen schuld aan heeft (bijvoorbeeld in bepaalde gevallen van risicoaansprakelijkheid).
• Schade: Er moet daadwerkelijk schade zijn geleden als gevolg van de onrechtmatige daad. Dit kan zowel materiële schade (bijvoorbeeld schade aan een auto) als immateriële schade (bijvoorbeeld smartengeld) zijn.
• Causaliteit: Er moet een causaal verband zijn tussen de onrechtmatige daad en de schade. Dit betekent dat de schade het directe gevolg moet zijn van de onrechtmatige daad. Met andere woorden: zonder de onrechtmatige daad zou de schade niet zijn ontstaan.

De Elementen van de Onrechtmatige Daad Uitgebreid

1. De Onrechtmatigheid

Wanneer is er sprake van een onrechtmatige daad? De wet noemt drie categorieën:

• Inbreuk op een recht: Dit is bijvoorbeeld het schenden van een eigendomsrecht (bijvoorbeeld het beschadigen van andermans spullen), een persoonlijkheidsrecht (bijvoorbeeld smaad) of een auteursrecht.
• Doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht: Dit is bijvoorbeeld het overtreden van verkeersregels of milieuregels.
• Doen of nalaten in strijd met de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt: Dit is de meest open norm en vereist een afweging van alle omstandigheden van het geval. De rechter zal beoordelen of de dader voldoende zorg heeft betracht om schade te voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan het niet waarschuwen voor een gevaarlijke situatie (bijvoorbeeld een gladde vloer). Belangrijke arresten in dit kader zijn het Kelderluik-arrest en het Jetblast-arrest, die de zorgvuldigheidseisen verder hebben ingevuld.

Het Kelderluik-arrest is een klassiek voorbeeld. Iemand liet een kelderluik openstaan in een openbare ruimte, waardoor een bezoeker erin viel en schade opliep. De Hoge Raad oordeelde dat de dader onrechtmatig had gehandeld omdat hij onvoldoende maatregelen had genomen om te voorkomen dat mensen in het openstaande kelderluik zouden vallen. De vier factoren die in dit arrest een rol spelen zijn:

• Hoe waarschijnlijk is het dat anderen niet oplettend en voorzichtig zijn?
• Hoe groot is de kans dat daaruit ongevallen ontstaan?
• Hoe ernstig kunnen die ongevallen zijn?
• Hoe bezwaarlijk zijn de te nemen veiligheidsmaatregelen?

2. De Toerekening

Niet elke onrechtmatige daad leidt automatisch tot aansprakelijkheid. De daad moet de dader kunnen worden toegerekend. Dit kan op basis van:

• Schuld: De dader heeft verwijtbaar gehandeld. Hij had anders moeten handelen en kon dat ook.
• Risico: Ook als de dader geen schuld heeft, kan de daad voor zijn rekening komen. Dit is het geval bij risicoaansprakelijkheid, bijvoorbeeld voor ouders voor hun kinderen of voor werkgevers voor hun werknemers.
• De wet: Soms bepaalt de wet dat bepaalde daden aan iemand worden toegerekend, ongeacht schuld of risico.

3. De Schade

Zonder schade geen schadevergoeding. De schade kan materiële schade zijn (bijvoorbeeld reparatiekosten, inkomensverlies) of immateriële schade (bijvoorbeeld smartengeld voor pijn en verdriet). Het is belangrijk om de schade goed te documenteren en te bewijzen.

4. Het Causaal Verband

Er moet een causaal verband (een verband van oorzaak en gevolg) zijn tussen de onrechtmatige daad en de schade. Dit betekent dat de schade het gevolg moet zijn van de onrechtmatige daad. De leer van de condicio sine qua non (de voorwaarde zonder welke niet) wordt vaak gebruikt: zou de schade ook zijn ontstaan als de onrechtmatige daad niet had plaatsgevonden? Zo ja, dan is er geen causaal verband. De schade moet in redelijkheid aan de dader kunnen worden toegerekend.

Voorbeelden uit de Praktijk

Laten we een paar concrete voorbeelden bekijken:

• Een verkeersongeval: Een automobilist rijdt door rood en veroorzaakt een aanrijding. De andere automobilist lijdt schade aan zijn auto en heeft letsel. De automobilist die door rood reed, heeft onrechtmatig gehandeld (strijd met een wettelijke plicht), de daad is hem toe te rekenen (schuld), er is schade (materiële en immateriële schade) en er is een causaal verband (zonder het door rood rijden zou de aanrijding en de schade niet zijn ontstaan).
• Een valpartij in een winkel: Een winkelier heeft een natte vloer niet goed gemarkeerd. Een klant glijdt uit en breekt zijn been. De winkelier heeft onrechtmatig gehandeld (strijd met de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt), de daad is hem toe te rekenen (schuld), er is schade (materiële en immateriële schade) en er is een causaal verband (zonder de gladde vloer zou de valpartij en de schade niet zijn ontstaan).
• Smaad op social media: Iemand plaatst onware en schadelijke berichten over een ander op social media. Dit is een inbreuk op het persoonlijkheidsrecht van de ander. De berichten kunnen de persoon worden toegerekend (schuld), er is schade (bijvoorbeeld reputatieschade) en er is een causaal verband (zonder de berichten zou de reputatieschade niet zijn ontstaan).

Belang voor Ondernemers

Voor ondernemers is artikel 6:162 lid 1 BW van groot belang. Zij hebben een verantwoordelijkheid om te zorgen voor een veilige omgeving voor hun klanten en werknemers. Dit betekent dat zij risico's moeten identificeren en maatregelen moeten nemen om schade te voorkomen. Denk aan:

• Het afsluiten van een aansprakelijkheidsverzekering.
• Het opstellen van duidelijke veiligheidsvoorschriften.
• Het regelmatig controleren van de veiligheid van de werkomgeving.
• Het adequaat reageren op klachten over onveilige situaties.

Het niet naleven van deze zorgvuldigheidseisen kan leiden tot aansprakelijkheid voor schade die ontstaat als gevolg van een onrechtmatige daad.

Het Belang van Bewijs

In een procedure over een onrechtmatige daad is het van cruciaal belang om bewijs te leveren van de onrechtmatige daad, de toerekening, de schade en het causaal verband. Denk hierbij aan:

• Getuigenverklaringen.
• Foto's en video's.
• Documenten (bijvoorbeeld facturen, medische rapporten).
• Deskundigenrapporten.

Zorg ervoor dat u, zodra u schade lijdt of veroorzaakt, zo snel mogelijk bewijs verzamelt om uw positie te versterken.

Conclusie

Artikel 6:162 lid 1 BW is een fundamenteel artikel in het Nederlandse recht dat de basis vormt voor de aansprakelijkheid voor onrechtmatige daden. Het is belangrijk om te begrijpen wat de vereisten zijn voor een succesvolle schadeclaim op basis van dit artikel. Door zorgvuldig te handelen en de belangen van anderen in acht te nemen, kunnen we schade voorkomen en de samenleving veiliger maken. Wees je bewust van je verantwoordelijkheden en rechten, zodat je adequaat kunt handelen in situaties waarin schade dreigt of is ontstaan. Een goede kennis van artikel 6:162 lid 1 BW is essentieel voor iedereen die actief deelneemt aan het maatschappelijk verkeer, zowel als individu als als ondernemer. Het draagt bij aan een rechtvaardige en veilige samenleving waarin schade wordt vergoed en onrecht wordt bestreden. Het is een reminder dat we allemaal verantwoordelijk zijn voor onze acties en de gevolgen daarvan.

Hopelijk heeft dit artikel u een beter inzicht gegeven in de betekenis en de toepassing van artikel 6:162 lid 1 BW. Door je bewust te zijn van je rechten en plichten, kun je beter anticiperen op potentiële problemen en jezelf beschermen tegen onnodige schade en aansprakelijkheid.